Die vreugde van die Torah (Simchat Torah).

Inleiding:

Ons gaan kyk na Johannes hoofstuk 8 maar ons begin in hoofstuk 7 om ’n agtergrond te kry.

Die Evangelie van Johannes in Hebreeus was deur die eerste Joodse Christene geken as Ha Besora B al’ pei Yonathan,-- die goeie nuus uit die mond (letterlik) met die lippe van Johannes. Johannes en Mattheus, Matitiyahu (Mattheus se Hebreeuse naam) is die twee evangelies wat die mees Hebrais, mees Judaïsties, die mees Joods van die Evangelies is. Hulle was grootliks geskryf vir ’n Joodse leserskring. In Lukas kry ons materiaal wat nie in Mattheus of Johannes gekry word nie omdat die Joodse Christene dinge verstaan het terwyl die Heidene dit eers moes leer.

Lukas is die mees Heidens van die Evangelies en Lukas is meer gemoeid om Joodse konsepte vir die Nie-Jode te leer. So, weereens, daar is sekere Joodse en Judaïstiese materiaal in Lukas wat ons nie in Mattheus of in Johannes kry nie, maar Mattheus en Johannes is die twee mees Joods van die Evangelies. Ons moet Johannes se tema verstaan. Aan die einde van die evangelie word gesê dit was geskryf sodat die Jode van die eerste eeu moes glo. Dit beteken nie dit is nie ook vir ons bedoel nie, maar dit beteken ons moet verstaan wat dit vir ons in ons tyd beteken.

Johannes se tema is Jesus is God. Dit verwys meer na die Godheid van Christus as in enige van die ander Evangelies. Dit verwys na Jesus se Godheid as die Logos wat Vlees geword het, of wat die Jode of die Grieke as die logos ken en wat die Hebreërs ken as ‘Dvar’ of in Aramees as ‘Mamre’. Wanneer ’n Joodse Christen aan die einde van die eerste eeu die Evangelie van Johannes gelees het dan het hy dit anders gesien as wat die meeste van ons dit vandag sien. Hy sou dit gesien het as ’n verhaal van die nuwe skepping. Hy sou ook die evangelie anders as ons verklaar. Hy sou dit vertolk het as ’n verhaal oor die nuwe skepping. Hy sou dit gesien het as ’n midrasj oor Braeshiek, oor die Boek Genesis, spesifiek oor Johannes 1, 2 en 3 en verder deur die evangelie sou hy gesê het dit is midrasj oor die verhaal van die skepping. Midrasj is die manier waardeur die Jode en die rabbi’s en Jesus en Paulus in die eerste eeu die Skrifte verklaar het. Dit is die midrasj, ’n ondersoek en verklaring deur die Skrifte

In Spreuke 8 het ons Jesus in die skepping en ons verbind Genesis en Johannes met Spreuke 8. Dit is Jesus teenoor die Vader. Hy bestaan van ewigheid af. So, hierdie Joodse Christen wat Johannes 1, 2 en 3 aan die einde van die eerste eeu gelees het sal sê: “Dit is ’n midrasj oor die skepping.” Die hele verhaal van die nuwe skepping is ’n literêre parallelisme wat die skeppings verhaal in Genesis verlig.

Hierdie eerste eeuse Jood sal sê “God het met die skepping in Genesis op die aarde gewandel.” Die Woord het vlees geword? “En- God het in Johannes 1 met die nuwe skepping op die aarde gewandel,” En hy sou sê, “Met die skepping in Genesis het God lig van die donker geskei.” God het gekom en die lig van die donker- ‘hoshek’ in Hebreeus, ‘phos’ in Grieks in Johannes geskei. God skei die lig van die donker met die skepping en Hy skei die lig van die donker in die nuwe skepping.

Hierdie Joodse Christen sal sê: “Met die skepping in Genesis het ons ’n klein liggie en ’n groot lig en nou, in die nuwe skepping in Johannes is daar –Yochanan Ha Matbil en Yeshua Hamashiach, Johannes die Doper, die klein liggie en Jesus die Groot Lig” Hy sal ook sê: “In Genesis het die Gees van God oor die waters beweeg en die skepping voortgebring, - gebore uit water en die Gees.” In Johannes beweeg die Gees oor die water en bring die nuwe skepping voort.”

    In Johannes op die derde dag het God ’n skeppings wonderwerk met water gedoen en die nuwe skepping voortgebring. En in Genesis op die derde dag het God ’n skeppings wonderwerk met water gedoen.

Op die derde dag met die bruilof by Kana in Johannes 2:1 sien ons die water in wyn wonderwerk. God begin Sy eerste plan vir die mens met die huwelik van Adam en Eva maar die mens struikel en verloor wat God vir hom bestem het. Toe Jesus gekom het om dit te herstel het Hy by ’n huwelik met Sy openbare bediening begin.

In Judaïsme word die boom van die lewe geken as Atz Hayim soos wat ons sien in Eseg. 47 en Openbaring en Genesis, wat as ’n vyeboom voorgestel word. Die onderwerp van die vyeboom is ’n gekompliseerde onderwerp, maar die vyeboom stel die boom van die lewe voor. So, jy het die boom van die lewe in die tuin.

In Joh.1:48, vra Natánael vir Jesus, “Hoe ken U my?” Jesus antwoord, “Voordat Fillipus jou geroep het, toe jy onder ’n vyeboom gesit het, het Ek jou gesien.” Jesus het hom egter onder ’n letterlike vyeboom gesien, maar wat Jesus in werklikheid vir Natánael gesê het, in midrasj, in Joodse metafoor, was “Ek het jou in die Tuin van die begin van die skepping af gesien, van die fondasie van die wêreld af.”

Ek is nie ’n Calvinis nie, maar God ken ons van ewigheid af en Hy weet wie gered gaan word. Johannes is die nuwe skepping parallel met die Boek Genesis. Dit is die tema wat deur die hele evangelie vloei net soos wat dit na Christus as God wat mens geword het verwys.

In Joh. 7 het ons die agtergrond van die Fees van Tabernakels wat in beeld verwys na die Millennium in Eseg. 47. Die betekenis van die Hebreeuse fees van Tabernakels is die Millennium heerskappy van Christus. Dit is die rede waarom die Jode met Jesus se terugkeer na Hom wat hulle deurboor het (Sag. 12) sal opkyk en wanneer Jesus Sy Millennium Koninkryk gaan oprig, dan begin hulle om die Fees van Tabernakels te vier. (Sag. 14)

Die Hebreërs het drie lente feeste- Paasfees, Eerste Vrugte en Pinkster, of die Fees van Weke. Jesus het hierdie feeste met Sy Eerste koms vervul maar met Sy Wederkoms vervul Hy die herfs feeste en die finale een, die Huttefees, Hag Sukkoth, wat ons in Johannes 7 sien. Met Jesus se eerste koms het Hy die lente feeste heeltemal vervul maar die herfs feeste net gedeeltelik. Met Sy tweede koms sal Hy die Herfs feeste totaal vervul.

En op die laaste dag, die groot dag van die fees, het Jesus (Yeshua is Sy Naam) gestaan en uitgeroep en gesê: As iemand dors het, laat hom na My toe kom en drink! Hy wat in My glo, soos die Skrif sê: strome van lewende water sal uit sy binneste vloei.” (Joh. 7:37-38)  Weereens hier word verwys na die beeldspraak in Eseg. 47.

Die Mormone, Latter Day Rain beweging, en die Manifest Sons of God dwaling verdraai hierdie teks buite verband. In ’n video van ’n Pensacola vergadering was die volgende gesê: “Die rivier gaan presies kwart voor 8 deur die muur bars, moenie net daar staan nie julle sal dalk almal weggespoel word.” John Kilpatrick se vrou was daar. Die vroue van Pensacola (Ek noem hulle die hoere van Babilon) het in ’n beswyming gewag vir die rivier wat presies kwart voor agt sou deurbars. Nou, ek is ook Pinkster maar wat hier gebeur het is alles behalwe Bybelse Pinkster, dis absurd- siek.

Esegiël verwys na die Millennium, Jesus verwys na hierdie agtergrond toe Hy gesê het- Ek sal vir jou lewende water gee. Maar Hy het gepraat van die “--Gees wat dié sou ontvang wat in Hom glo; want die Heilige Gees was daar nog nie, omdat Jesus (Yeshua) nog nie verheerlik was nie. (Joh. 7:39) “Ek sal my Gees op jou kroos giet”- die reën kom van Jes. 44:3 af.

Lewende water wat in Hebreeus geken word as Mayim Hayim, word gevorm deur reënwater wat in die water tafel afloop. Dit is ’n beeld van die Heilige Gees. Jesus sê vir die vrou by die fontein Hy sal vir haar lewende water gee. (Joh. 4)

    ’n Ander karaktertrekke van Johannes se evangelie is: Jesus praat op ’n midrasj vlak. Hy praat oor dinge in een konteks maar die mense verstaan Hom net op ’n natuurlike vlak. Wees baie versigtig met dit. Daar is iets wat geken word as Gnostisisme, dit is wanneer die Bybel vergeestelik word deur mistieke verklarings. Midrasj doen dit nie. Midrasj, Joodse verklaring, hermeneutika gebruik net simbolisme om leerstellings te verlig of te illustreer. Ons baseer nie Bybelse leerstellings op midrasj nie. Om Bybelse leerstellings op simbolisme te baseer is baie gevaarlik! Dit is geestelike misleiding. Maar aan die anderkant om Midrasj te ignoreer of te verwerp is ook ’n groot fout.

So, in Jes. 44:3, Joh. 4 en Joh. 7 is lewende water ’n beeld van die Heilige Gees.

Baie van die skare het, toe hulle die woord hoor, gesê: Hy is waarlik die profeet. Ander het gesê: Hy is die Christus. En ander het gesê: Kom die Christus dan uit Galiléa? Het die Skrif nie gesê dat die Christus uit die geslag van Dawid kom en uit Betlehem, die dorp waar Dawid was nie?” (Joh. 7:40-42)

Hulle het nie geweet waar Hy gebore is nie, hulle het Hom net aan Sy Galilése aksent geken.

Daar was 'n vooroordeel teenoor die Galasiërs gewees; die feit is, dit was later in die Talmoed literatuur ingeskryf dat ’n Galileër nie toegelaat was om die Torah in ’n sinagoge te lees nie omdat hy nie die verskil tussen die Hebreeuse letter aleph en ayne duidelik kon uitspreek nie. Die rabbi’s het nie van die Galasiër aksent gehou nie.

Daar het toe verdeeldheid onder die skare gekom oor Hom. En sommige van hulle wou Hom gevange neem, maar niemand het die hand aan Hom geslaan nie. Die dienaars kom toe by die owerpriesters en die Fariseërs, en dié sê vir hulle: Waarom het julle Hom nie gebring nie? [maar] Die dienaars antwoord: Nooit het 'n mens so gespreek soos hierdie mens nie. En die Fariseërs antwoord hulle: Julle is tog nie ook mislei nie? [Nie een van die leiers of Fariseër het in Hom geglo nie.] Het iemand uit die owerstes in Hom geglo, of uit die Fariseërs? Maar hierdie skare wat die wet nie ken nie, is vervloek!

Nikodémus--hy wat in die nag na Hom gegaan het, wat een van hulle was--sê vir hulle: Oordeel ons wet die mens sonder om hom eers te hoor en te weet wat hy doen? Hulle antwoord en sê vir hom: Jy is tog nie ook uit Galiléa nie? Ondersoek en sien dat daar geen profeet uit Galiléa opgestaan het nie. En elkeen het huis toe gegaan.” (Joh. 7:43-53)

Ons moet die agtergrond verstaan. Dit was die laaste dag van die fees wat ’n week lank geduur het. Op hierdie laaste dag van die fees was daar ’n uitgewerkte ritueel wat geken was as Simchat Beit Ha Shoyiva, ’n fees van vreugde, dit is wanneer die Leviete na die poel Sholoach gegaan het, normaalweg geken as Silóam, amper dieselfde woord as “apostel”. Die Leviete het in ’n optog die lewende water,- Mayim Hayim opgedra na die Tempel Berg en dit daar op die plaveisel uitgegiet. Dit was met ’n verwysing na hierdie ritueel wat Jesus gesê het, “Ek sal vir jou lewende gee.” Wat Jesus daarmee gesê het was dat Hy die Messiaanse vervulling was van wat die fees beteken. Hy sou die Een wees wat die Heilige Gees sou gee, net soos wat Hy vir die vrou by die fontein gesê het.

Nikodemus kom hier in konteks. Weereens, Jesus het hier op ’n geestelike vlak gepraat, terwyl die mense gedink het Hy praat op ’n fisiese vlak. Toe Jesus vir Nikodemus gesê het- “Jy moet weer gebore word. Jy is die leraar van Israel en jy weet hierdie dinge nie?” (Joh. 3) As ’n lid van die Sanhedrin het Nikodemus midrasj geken dus moes hy geweet het Jesus praat van die nuwe geboorte. Die Jode het meervoudige konsepte van die nuwe geboorte gehad ingeslote die bar mizwah, om ’n rabbi te word en om getroud te raak, maar uiteindelik is dit iets wat die Messias gaan doen.

Lazarus slaap, Jesus het gepraat van die biologiese dood. Hulle het gedink Jesus bedoel Lazarus is besig om ’n slapie te neem. Jesus het geestelik gepraat en die mense dink fisies. So is dit met lewende water, Jesus praat geestelik en die mense dink fisies, dit is wat in die evangelies gebeur het en dit is een van die redes waarom die Sanhedrin Hom gehaat het.

Inplaas daarvan dat hulle in ’n dienskneg verhouding teenoor die mense gestaan het, het hulle- hulle sogenaamde kennis van die Skrifte gebruik om van hulleself heersers te maak. Hulle het hulle kennis gebruik om vir hulleself ’n politiese en ’n finansiële magsbasis te skep. “Die mense ken nie die Torah nie. Hulle is vervloek. Ons ken die Torah. Kennis is, mag”. Dit is basies dieselfde as die Gnostisisme van die heidene wat gesê het: “Ons het die geheime kennis.” Jesus het nie daarvan gehou nie.

Gewone mense was geken as die Am Ha Aretz,- mense van die land. Ons sien dit in Mattheus, byvoorbeeld, die Fariseërs het geweet dat Jesus deur ’n gelykenis van hulle gepraat het maar Hy moes dit eenkant privaat aan sy dissipels verduidelik.

Die godsdienstige geleerdes het geweet waarvan Jesus gepraat het en hulle was ontstoke omdat Hy hierdie geheime wat Salomo die “woorde van die wyse manne” en hulle raaisels en hulle verklarings van Spreuke, wat ons in Hebreeus mashalim of mishla noem- gelykenisse gevat het en dit vir die gewone mense gegee het. Dit was die sleutel na hulle magsbasis en hy het dit vir gewone mense gegee, mense, wat die godsdienstiges heersers gedink het, vervloek was. Die godsdienstige heersers het nie van Jesus gehou nie. Jesus praat geestelik (“En dit het Hy gesê van die Gees---.” (Joh. 7:39) en die mense dink fisies, maar dan begin Hy verduidelik wat hierdie dinge beteken.

Johannes se evangelie het die meeste te doen met die Joodse feeste. In Johannes sien ons duidelik Jesus as die vervulling van die feeste. Hy is die vervulling van Hanukkah, die Joodse Fees van Toewyding. (Joh.10) Hy is die Messiaanse vervulling van Paasfees (Passover-) Die Lam van God wat die sondes van wêreld wegneem.

(As jy ’n Katolieke skool bygewoon het, my simpatie met jou. Onthou jy hierdie-- (Latyn) “Agnus Dei Qui Tolles Pecatamundi.) Hier is dit Jesus as die Messiaanse vervulling van die Loofhutte fees, die fees van Tabernakels.

Die Hebreërs het drie pelgrim feeste. In die lente was daar die Paasfees en Pinkster—Hag Shavuot (of weke) maar in hierdie tyd van die jaar in die herfs was daar ’n ander een, die Huttefees. In Jesus se dag na die Makkabeërs was daar ’n vierde een. Dit is die Pelgrim feeste waar Jesus van ander plekke af gekom het na Jerusalem om dit te vier. Dit was Hanukkah. Dit tyd tussen die Loofhutte Fees en die Hanukkah fees kan minder as twee maande wees en somtyds sewe weke. In ag genome dat hulle al die pad moes afloop vanaf Galiléa en dan weer terug en dikwels het hulle gedoen wat Jesus gedoen het, hulle het in Jerusalem by vriende of familie oorgebly en al twee die feeste gelyktydig gevier en teruggekeer huis toe.

Dit was die vakansie seisoen. Een vakansie seisoen in die lente het gestrek vanaf die Paasfees tot by Pinkster en die tweede vakansie seisoen in die herfs het gestrek vanaf Hutte al die pad tot by Hanukkah en hulle was al twee oes seisoene. So, nadat die mense klaar gewerk het, het hulle ’n soortvan geestelike vakansie in Jerusalem gehad nadat hulle die vrugte van die oes ingesamel het. Almal is in Jerusalem en hulle draai om Jesus omdat Hy hulle dinge leer. Kyk na die houding van die godsdienstige leiers, dit is presies wat jy vandag sien. “Wie is hierdie man wat die mense dinge leer wat ons nie wil hê hulle moet weet nie? Wie is hierdie man wat ons bedorwenheid en skynheiligheid in die openbaar in die lig bring? Wie is hierdie man wat ons magsbasis bedreig deur om mense die Woord van God te leer? Hierdie mense is vervloek! Hulle ken nie die Torah nie, ons ken die Torah!” Dit feit is egter hulle ken nie die Torah nie, hulle weet niks nie. “Geen profeet het van Galiléa af gekom nie?” Wat van Jona?  Hy was van Gath Hepher, minder as 2 myl vanaf Nasaret, hulle het dit nie geweet nie, hulle moes dit geweet het maar hulle het nie. Hulle was meer bekommerd oor kerk politiek en die beskerming van hulle persoonlike finansiële belange. Hulle sê, “Die mense is vervloek!” Hulle stel hulleself op.

    Nikodemus. (Die Griekse voorvoegsel “Nico” :is dieselfde woord wat gebruik word vir Nikolaïte wat “onderdrukking van mense” beteken) Nikodemus was ’n goeie man in die Sanhedrin, hy het probeer om die stelsel van binne af te verander maar hy kon nie. Vandag is daar baie mense in ons denominasies wat probeer die stelsels van binne af te verander, van hulle is goeie mense, maar hulle slaag nie.

Daar is goeie mense in kerke, maar wat van die ander mense en denominasies wat homoseksuele in kerklike ampte aanstel en heroïne handelshuise bedryf? Maar daar is nog goeie pastore in die Assemblies of God terwyl die nasionale uitvoerende leierskap die kerk van die een na die ander dwaling en misleiding lei. Daar is nog mense soos Nikodemus wat nog steeds deel is van die stelsel wat probeer om die kerk terug te bring na bekering en ’n terugkeer na God se standaarde, gefrustreerde mense as gevolg van al die korrupsie in die stelsels.

Die toestand van Judaïsme. Die toestand van die Kerk toe Jesus die eerste keer gekom het gaan basies dieselfde wees met Jesus se tweede koms, dit is een van die dinge wat getuig van die vervalle toestand van die Kerk in die Laaste Dae, spesifiek in die Weste, dit is dieselfde ding. “Wie dink hierdie mense is hulle?” Hulle het hulleself as leiers aangestel. “Wie is jy om ons te bevraagteken? Dit is dieselfde gesindheid wat ons vandag sien. In die laaste paar jaar het baie mense bewus geword van dinge wat hulle weet nie van God is nie, misleiding en kettery, onetiese dinge. Baie mense het probeer om met hulle herders en leiers oor hierdie dinge te praat maar dit werk nie. Baie herders stel hulleself op ’n podium as heersers oor die kudde en in plaas daarvan om met probleme Bybels te deel dra hulle ’n houding uit van: ‘Ons ken die Bybel’ en- “Wie is jy wat ons bevraagteken”?

In die laaste vyf jaar het ons gesien hoe hierdie houding navore gekom het in lande soos Amerika, Engeland, Kanada, Nu-Zeeland en Suid Afrika. Dit is presies waarteen Jesus te staan gekom het en wat ons vandag weer sien gebeur. Hulle stel hulleself oor jou op en laat jou glo dat hulle dinge weet waarvan jy niks weet nie.

Daar is ’n persoon in die Assemblies of God wat homself uitgee as ’n sielkundige met die naam van Allen Davies. Hy bedryf ’n sogenaamde Bybel Kollege maar wat hy leer is New Age visualisering. Hy gee homself uit as ’n Bybel geleerde wat ’n Bybel Kollege bedryf. Hy het ’n artikel die Evangel Magazine geskryf waar hy praat van “The demoniac in Gerasenes,” en hy sê die man in Markus 5 se naam was “legion. (Legio)” Die teks in Markus 5:9 sê egter die demoon se naam was legio - “Want ons is baie”.

Ek sou nie verwag dat alle mense Grieks en Hebreeus kan lees nie, dit is ’n plus punt as jy dit kan doen, maar ek verwag van ’n man met ’n graad in sielkunde dat hy ten minste Engels kan lees. Maar tenspyte van hierdie dinge is daar hierdie pastore en leraars wat hulle self oor mense aanstel terwyl hulle nie weet wat jy dink nie. “Wie is jy om ons te bevraagteken?” Dit is wat hulle sê is nie Bybels nie, maar wie is jy om ons te oordeel?

En as daar iemand in die stelsel opstaan en uitpraat soos Nikodemus, dan gaan hulle hom aanvat. “Wie is jy in elk geval, ons sal jou getuigskrifte wegneem” En as jy iemand buite die stelsel is, soos Jesus, dan sal hulle as hulle kan ’n lynch gepeupel agter jou aanstuur.

Mense vra hoekom vergelyk ek my nie met Jesus nie, en hoekom stap ek heen en weer as ek bedien, wel dit is moeilik om ’n bewegende teiken raak te slaan.

Dit is die agtergrond, dit is die inleiding.

 

Kom ons kyk na Simchat Torah.

Joodse agtergrond van Johannes 8.

Maar Jesus het na die Olyfberg gegaan. En vroeg in die môre het Hy weer in die tempel gegaan, en al die mense het na Hom gekom, en Hy het gaan sit en hulle geleer. En die skrifgeleerdes en die Fariseërs het 'n vrou wat in egbreuk betrap was, na Hom gebring. En toe hulle haar tussen hulle in laat staan het, sê hulle vir Hom: Meester, hierdie vrou is op 'n daad van egbreuk betrap; en Moses het ons in die wet bevel gegee om sulke vroue te stenig; maar U, wat sê U?--

-- En dit het hulle gesê om Hom te versoek, sodat hulle iets kon hê om Hom te beskuldig; maar Jesus het neergebuk en met die vinger op die grond geskrywe.” (Joh. 8:1-6)

In die Griekse teks, wanneer Jesus Sy vinger gebruik om te skryf dan is dit ’n teken dat die aksie beklemtoon word.

“Maar toe hulle aanhou om Hom te vra, het Hy Hom opgerig en vir hulle gesê: Laat dié een van julle wat sonder sonde is, die eerste 'n klip op haar gooi. En weer het Hy neergebuk en op die grond geskrywe. En toe hulle dit hoor, het hulle, deur hul gewete bestraf, een vir een weggegaan, van die oudste af tot die laaste toe; en Jesus het alleen agtergebly, en die vrou wat daar tussen hulle in gestaan het.

En toe Jesus Hom oprig en niemand sien behalwe die vrou nie, sê Hy vir haar: Vrou, waar is daardie beskuldigers van jou? Het niemand jou veroordeel nie? En sy antwoord: Niemand nie, Here. En Jesus sê vir haar: Ek veroordeel jou ook nie. Gaan heen en sondig nie meer nie. En Jesus het weer met hulle gespreek en gesê: Ek is--- die lig van die wêreld; wie My volg, sal sekerlik nie in die duisternis wandel nie, maar sal die lig van die lewe hê.” (Joh. 8:7-12)

Let op die term “Ek Is” en hoeveel keer dit voorkom. In Grieks is dit “Ego Actus me invito factus non est meus actus.” (Ek kan Grieks lees maar ek kan dit nie skryf nie) Jesus kom al nader. In Griekse teks is dit ’n progressie. In die Griekse teks kom Jesus progressief al nader en Hy word al duideliker om Homself te identifiseer as die EK IS God. Hy is die God van die Boek Eksodus. EK IS wie EK IS identifiseer Homself aan Moses. Hy word duideliker en duideliker, soos wat die teks EK IS beklemtoon totdat Hy hom finaal identifiseer as God.

Hier is die eerste EK IS “--die lig van die wêreld. Wie My volg, sal sekerlik nie in die duisternis wandel nie, maar sal die lig van die lewe hê.” (Joh. 8:12)

“Toe sê die Fariseërs vir Hom: U getuig van Uself; u getuienis is nie waar nie. Jesus antwoord en sê vir hulle: Al getuig Ek ook van Myself, my getuienis is waar, omdat Ek weet van waar Ek gekom het en waarheen Ek gaan. Maar julle weet nie van waar Ek kom en waarheen Ek gaan nie. Julle oordeel volgens die vlees. Ek oordeel niemand nie. En al oordeel Ek, my oordeel is waar, omdat Ek nie alleen is nie, maar Ek en die Vader wat My gestuur het. [Jesus identifiseer Homself met God] En dit is ook in julle wet (Torah) geskrywe dat die getuienis van twee mense waar is.” (Joh. 8:13-17)

Wat ons moet verstaan is dat volgens die Torah, die Joodse Wet, moet daar twee getuienisse teen die vrou wees om haar te kan stenig. Daar moes twee getuies wees wat nie skuldig was aan dieselfde sonde nie. Jesus handel hier in geregtelike term. Daar moet twee getuies wees wat elke feit wat enige soort aanklag kan voortbring verifieer volgens die Torah, en Jesus doen weer ’n beroep op dieselfde geregtelike beginsels van die Torah. Die Joodse Wet met Rabiniese toevoegsels was later geken as halacha. “Ek en Hy wat My gestuur het”. In vers 17 sien ons die twee getuienis, wat beteken dit was die waarheid. In vers 18 sê Jesus: “Dit is Ek wat van Myself getuig; en die Vader wat My gestuur het, getuig van My.” Dit verwys na ’n toekomstige gebeure waar twee leuenaars teen Jesus getuig het. Dit is dieselfde idee en die aaneenlopende tema regdeur die teks.

Vers 19. “Hulle sê toe vir Hom: Waar is u Vader? Jesus antwoord: Julle ken My nie en ook nie my Vader nie; as julle My geken het, sou julle ook my Vader geken het.” Dit verwys terug na Johannes 5 waar Jesus vir die Hebreërs gesê het: “As julle Moses geglo het dan sal julle My ook geglo het.”

My familie is Israeli’s en ek is nou al vir twintig jaar plus ’n evangelis vir die Jode, en ek kan julle dit sê. Die probleem van die Joodse mense is nie dat hulle Christus verwerp nie, dit is nie hulle probleem nie. Die verwerping van hulle Messias is die resultaat van hulle probleem. Hulle probleem is hulle verwerp die Torah, hulle glo nie aan Moses nie. As hulle Moses geglo het sou hulle geglo het dat Jesus die Messias is.

Hulle groot probleem is hulle vervang die Torah met die Talmoed of hulle lees die Torah deur die prism van die Talmoed as Rabiniese kommentaar. Dit is baie dieselfde as Rooms Katolisisme wat die Nuwe Testament verdraai, of liberale Protestantisme, of die Griekse Ortodokse leer wat die Nuwe Testament verdraai, en net so het die rabbi’s nadat hulle Jesus verwerp het die Torah ook verdraai. As hulle die Vader geken het dan sou hulle die Seun ook geken het. As hulle Moses geglo het dan sou hulle ook geglo het dat Jesus die Messias was. Dit is hoekom ek nie aan Joodse mense uit die Nuwe Testament getuig voordat ek nie eers die Ou Testament aan hulle verduidelik het nie.

Vers 18: “Ek is Hy.” Dit is weer ’n woordespel uit die Grieks teks. “Hierdie woorde het Jesus gespreek by die skatkis”. (Vers 20) Jesus bestraf mense altyd waar dit seermaak en die godsdienstige instellings was net so op dinge ingestel as wat dit vandag is. Weet jy wat gaan aan? Weet jy wat skuil regtig op die agtergrond van al hierdie namaaksels en manipulasies? Geld. Hulle na-aap hierdie skitter akteurs en valse godsdienstige kerk leiers van Amerika en Suid Afrika met al hulle duur karre en paleise wat jy op die TV sien, en natuurlik is hulle bediening hulle kaartjie na ’n vorm van sukses wat hulle nie in die sekulêre wêreld kon kry nie.

Dit is met ’n swaar hart dat ek moet erken dat ek ook ’n Pinkster prediker is. Pinkster van ouds het nie baie Grieks en Hebreeuse geleerdes gehad nie, maar hulle het die Woord van God geken, hulle het hulle Bybels geken. Hulle het geweet waarom en wat hulle geglo het. Hulle het geweet waarom hulle pre-Millennium was. Hulle kon op ’n Bybelse basis argumenteer waarom hulle glo aan die Gawes van die Gees en hoekom dit vandag nog van toepassing is. Die gawes was nie gebaseer op ondervindinge nie, maar op die Skrifte. In Amerika en Skotland was daar ’n paar Pinkster geleerdes, akademici, maar hulle is weg.

Daar is uitsonderings, maar vandag se Pinkster bediening het ’n stortings terrein geword van mense wat niks anders kan doen nie. Weereens, daar is uitsonderings, maar nie baie nie. Baie van hierdie mense in kerk leier rolle sou nie hierdie karre, buitelands toere en groot inkomste gehad het as hulle nie Pinkster predikers geword het nie. Hulle sou nie goed genoeg wees om tandartse, skrynwerkers of ander professionele mense te wees nie, maar hulle word Pinkster predikers. Daar is nie meer ’n standaard nie.

As hulle nie die Woord van God volgens Timotheus en Titus reg kan sny nie dan het die meeste van hulle geen Bybelse reg om in die bediening te staan nie. Luister na hulle preke, ’n paar verse word buite konteks aangehaal terwyl hulleself nie weet waaroor dit gaan nie, dit is ’n skande. Die Pinkster bediening veld het vir hulle ’n kaartjie na ’n middelklas sukses geword omdat hulle dit nie in die professionele sekulêre veld of in ’n besigheid kon maak nie, weereens daar is uitsonderings, Faithland en Oak Park is uitsonderings.

Die Assemblies of God waar ek bedien het, is uitsonderings. Die hoofstroom vandag is nie wat dit was twintig jaar terug was toe die Assemblies van God en ander Pinkster bewegings die dinge wat ons nou sien verwerp het. Hulle wou niks te doen gehad het met William Branham of E. W. Kenyon of A. A. Allen nie.

Hulle het die Manifest Sons of God en die Latter Day Rain bewegings van die 1940s en 1950s verwerp, maar vandag aanvaar hulle presies dit wat hulle voorvaders verwerp het. Die Assemblies of God het vandag niks meer in gemeen met dit wat hulle was nie, dit is basies ’n ander beweging met dieselfde naam. Hulle is weg. Hierdie soort verval is skrikwekkend en dit was die soort verval waarteen Jesus in die Judaïsme van Sy dag opgestaan het.

En Jesus het weer vir hulle gesê: Ek gaan weg, en julle sal My soek en in julle sonde sterwe. Waar Ek gaan, (weereens ’n woorde spel) kan julle nie kom nie. Toe sê die Jode: Hy sal Homself tog nie om die lewe bring nie, omdat Hy sê: Waar Ek gaan, [Ek Is] kan julle nie kom nie?” (Joh. 8:21-22)

    Let op die herhaling van die woorde Ek Is. In die Griekse teks is die progressie baie duidelik. Wanneer gepraat word van “die Jode” dan beteken dit nie mense wat Joods is nie. Hulle was almal Joods, Jesus ook. Wat dit beteken, [en daar is ’n vertaling probleem van die Griekse woord iaodaoi,] hulle was die Jodiane, die godsdienstige instellings in en om Jerusalem en die mense wat hulle beïnvloed en beheer het, in teenstelling van die gewone Jode. Dit verwys na die godsdienstige aristokrasie en die mense wat direk onder hulle beheer was wat grootliks rondom Jerusalem gebaseer was. Hulle was almal Jode. So, waar die teks sê “hulle” wou Jesus stenig dan beteken dit die godsdienstige geleerdes en diegene rondom Jerusalem wat direk onder hulle beheer was.

En Hy sê vir hulle: Julle is van benede, Ek is van bo; julle is uit hierdie wêreld, Ek is (Ek IS) nie uit hierdie wêreld nie. Ek het dan vir julle gesê dat julle in jul sondes sal sterwe; want as julle nie glo dat dit Ek is nie, (Ek Is Hy) sal julle in jul sondes sterwe.” (Joh. 8:23-24)

Dit gaan direk terug, Jesus het in Aramees uit die Targumim aangehaal. Dit sou presies Eksodus 3:14 wees. Nou, Jesus was by die punt om Homself God te noem. Hy kom al nader met die Ek Is uitdrukking.

Toe sê hulle vir Hom: Wie is U dan? En Jesus antwoord hulle: Net dit wat Ek vir julle sê. Ek het baie dinge om van julle te sê en te oordeel; maar Hy wat My gestuur het, is waaragtig; en Ek, wat Ek van Hom gehoor het, dit spreek Ek tot die wêreld. Hulle het nie verstaan dat Hy met hulle van die Vader gepraat het nie.” (Joh. 8:25-27) Weereens, Jesus praat geestelik en hulle verstaan dit nie.

En Jesus sê vir hulle: Wanneer julle die Seun van die mens verhoog het, dan sal julle weet dat dit Ek is; en uit Myself doen Ek niks nie; maar net wat my Vader My geleer het, dit spreek Ek.” Joh. 8:28)

Let op Jesus doen niks op eie inisiatief nie. Hierdie idee dat ons links en regs siek mense die hande kan oplê en hulle beveel om gesond te word is absurd. Jesus het net hande op mense gelê wat deur Sy Vader aangewese was. As die Heilige Gees jou in ’n sekere situasie bekragtig om te sê iemand is genees van kanker, dan sal dit so wees. As die Heilige Gees jou bekragtig om iemand uit die dood te laat opstaan, dan sal die persoon opstaan. Maar as jy soos ’n idioot rondloop en mense beveel om gesond te word, dan is dit presies wat jy is. In Korinte gebruik Paulus die woord “idiot” (idiota) vir mense wat geestelik blind is.

Daar is mense wat rondgaan en weerlose siek mense beveel om gesond te word maar wanneer hulle nie gesond word nie dan word beweer dit is omdat hulle vervloek is. “Jy het nie geloof nie.” Kan jy dink dat iemand vir ’n pragtige ou dame, kind van God aan die einde van haar dae, wat niks in hierdie lewe oor het nie behalwe haar geloof in Jesus, om vir haar te sê sy het nie geloof nie daarom het sy nie gesond geword nie? Maar hulle vat al haar geld en al wat daar vir haar oor is haar geloof in Jesus en dit wil hulle ook van haar wegvat omdat dat sy nie volgens hulle gesond geword het nie.

Miskien is hulle onkundig, maar hoe ook daarna gekyk word dit bly die laagste vorm van sielkundige gruwelikheid omdat hulle die Christelike boodskap rondom hierdie gebeure verdraai om te doen wat hulle doen. Jesus het net gedoen wat Hy Sy Vader gesien doen het, Hy het nie eenmaal Sy goddelike krag gebruik nie. In Mattheus 4 toe Satan Jesus versoek het, was Satan se doel om Jesus so vêr te kry om iets buite die Wil van Sy Vader te doen. Satan het probeer om Jesus so vêr te kry om iets in die vlees te doen, maar Jesus het dit nie gedoen nie.

Die idee dat iemand links en regs dinge kan doen soos hy wil, om dinge in die lewe te roep, is Gnostisisme. Dit is arrogansie, dit is motivering sielkunde, dit is onchristelik! Jesus sê Hy doen net wat Hy Sy Vadet sien doen het. Jesus het net dinge gedoen waar die inisiatief van die Vader af gekom het.

     “--- en uit Myself doen Ek niks nie; maar net wat my Vader My geleer het, dit spreek Ek. En Hy wat My gestuur het, is met My; die Vader het My nie alleen gelaat nie, omdat Ek altyd doen wat Hom welgevallig is.” (Joh. 8:28-29) Jesus het altyd opreg in die Gees gewandel as ’n voorbeeld vir ons.

Vers 30: “Terwyl Hy hierdie dinge spreek, het baie in Hom geglo.”

Die wat rein van hart is sal altyd weet wat geestelike gesag is, in teenstelling van swaarhand leiers en Nicolaitisme. Hulle sal weet wat ’n ware salwing is as hulle verhouding met God reg is, hulle sal altyd sonder baie oortuiging outomaties die verskil ken. Hulle sal outomaties weet wat die verskil is tussen ’n ware en ’n valse salwing.

 

“Baie het in Hom geglo”  En Jesus sê vir die Jode wat in Hom geglo het: [Nou praat Jesus met die Godsdienstige leiers] – As julle in my woord bly, is julle waarlik my dissipels. En julle sal die waarheid ken, en die waarheid sal julle vrymaak.” (31-32). Op ’n ander plek word Jesus geken as die Waarheid.

’n Paar jaar terug met die dronk ‘lag in die gees misleiding’ het ’n persoon in een van die groepe probeer om vir Philip Powell te sê dat “God groter is as Sy Woord.” Powell wat ’n lid van die Assemblies of God was, het te veel integriteit gehad om stil te bly en hy het hierdie man na Psalm 38: 2 verwys: (53- OAV)  “---want U het vanweë u ganse Naam u toesegging groot gemaak.” [AV—“--for thou hast magnified thy word above all thy name.”]  Hy vra vir die man- “Wie is reg, jy of die Bybel? Philip was 100% reg omdat die Bybel reg is. “Jy sal die waarheid ken en die waarheid sal vrymaak.” Nadat mense in ’n sielkundig gebondenheid van ’n kultus groep gevang was en hulle kom by die waarheid uit dan maak die waarheid hulle vry.

Vers 33: “Hulle antwoord Hom: Ons is die geslag van Abraham en het nog nooit vir iemand slawediens verrig nie; hoe sê U dan: Julle sal vry word?” Jesus praat van ’n verslawing aan sonde, Hy praat geestelik en hulle dink fisies, tydelik.

“Voowaar, voorwaar,” Waar hierdie herhaling van woorde in die evangelies voorkom dan sê dit vir jou dat die oorspronklike taal nie Grieks was nie. Die oorspronklike taal was in Hebreeus, of nog nader, ’n Hebreeuse dialek- Aramees. In Semitiese tale soos Aramees, Hebreeus, Hamo Semities en ander Chaldese dialekte soos Siries of Arkadies, om iets uitdruklik te beklemtoon dan sê jy dit twee keer. As jy wil sê iets is baie koud dat sê jy koud- koud. Of baie warm—warm- warm. Om iets twee maal te herhaal dui op die ernstigheid van die punt en alles wat daarop volg draai om dit wat in die teks staan.

Vers 34: “Jesus antwoord hulle: Voorwaar, voorwaar Ek sê vir julle dat elkeen wat die sonde doen, 'n dienskneg van die sonde is.” Die Griekse Teks hier is in die teenwoordige aaneenlopende tyd. Die Griekse teks het nie ’n teenwoordige tyd soos in Engels nie. In Grieks is Johannes nie Johannes die Baptis nie. Eerstens van alles was hy Pinkster, in Grieks is hy Johannes die Doper. In Johannes 8:34 lees ons- “--Ek sê vir julle dat elkeen wat die sonde doen, 'n dienskneg van die sonde is.”

Dit beteken nie dat elke keer wanneer ons sondig dat ons slawe van sonde is nie, dit beteken ons lewe nie in sonde nie. “Hy wat uit God gebore is sondig nie meer nie.” Dit is in die teenwoordige aaneenlopende tyd. Christene kan in sonde val maar hulle doen dit nie uit ’n gewoonte nie.

Joh. 8: 35-44: “En die dienskneg bly nie vir altyd in die huis nie; die seun bly vir altyd. As die Seun julle dan vrygemaak het, sal julle waarlik vry wees. [Hier het Jesus baie naby gekom om Homself die Seun van God te noem] Ek weet dat julle die geslag van Abraham is; [Hier praat Jesus antropologies] maar julle probeer om My om die lewe te bring, omdat my woord geen ingang in julle vind nie. Ek spreek van wat Ek by my Vader gesien het, en julle doen ook wat julle by jul vader gesien het.--

....-- Hulle antwoord en sê vir Hom: Ons vader is Abraham. Jesus sê vir hulle: As julle die kinders van Abraham was, sou julle die werke van Abraham doen;  maar nou probeer julle om My om die lewe te bring, iemand wat aan julle die waarheid vertel het, wat Ek van God gehoor het. Dit het Abraham nie gedoen nie. Julle doen die werke van jul vader. Toe sê hulle vir Hom: Ons is nie uit ontug gebore nie; ons het een Vader, naamlik God.

 

En Jesus sê vir hulle: As God julle Vader was, sou julle My liefhê, want Ek het uit God uitgegaan en gekom; want Ek het ook nie uit Myself gekom nie, maar Hy het My gestuur. Waarom ken julle my spraak nie? Omdat julle na my woord nie kan luister nie. Julle het die duiwel as vader, en die begeertes van julle vader wil julle doen. Hy was 'n mensemoordenaar van die begin af en staan nie in die waarheid nie, omdat daar in hom geen waarheid is nie. Wanneer hy leuentaal praat, praat hy uit sy eie, omdat hy 'n leuenaar is en die vader daarvan.”

As jy luister na al die leuens van die geld predikers dan weet jy dit kom van hulle eie natuur af omdat hulle van hulle vader die duiwel is. Mense vra vir my hoekom ek so ernstig teen hierdie soort predikers optree. Wel, hoe kan Jesus vir hulle sê dat hulle van hulle vader die duiwel is? Ek glo eerlikwaar dat John Avanzini, Kenneth Copeland en Benny Hinn van hulle vader, die Duiwel, is. “Maar omdat Ek die waarheid spreek, glo julle My nie. (45).

As ek leuens in mooi opgemaakte woorde aan jou verkoop, op jou blaas en my baadjie op jou gooi en jou uit al jou geld bedrieg dan sal ek aanvaarbaar wees vir die Sanhedrin. Maar as ek die waarheid praat dan veroordeel hulle my.

 

“Die wat uit God is, luister na die woorde van God. Daarom luister julle nie, omdat julle nie uit God is nie.

Die Jode (Dit is die Judeërs) antwoord toe en sê vir Hom: Sê ons nie met reg dat U 'n Samaritaan is en van die duiwel besete is nie?” (47-48)

Wanneer jy hierdie mense se dwaling en valse bediening uitwys dan is jy demonies. Baie mense gaan nie saam met die Assemblies of God wat met Benny Hinn of met die lag en dronk in die gees beweging heul en met hulle kettery saamgaan nie. Maar mense wat hulle gewaarsku het was as demonies of iets soos dit, uitgegee.

Ons het ’n video van die prokureur van Pensacola, John Kilpatrick die leuenaar, hy het gelieg oor die dogter wat geruk en gebewe het. Hy het gelieg toe hy gesê het sy kom van ’n goeie Christen familie af en dat hy haar ouers ken, terwyl sy egter in ’n gebroke huis opgegroei het. Hy het gelieg en dit is op video. Hy het ook teen Hank Hanegraaff geprofeteer wat gewaarsku het dat Pensacolea nie van God is nie. Kilpatrick het geprofeteer dat God Hank Hanegraaff binne drie maande gaan laat val. Hanegraaf het ’n aftelling oor ’n Amerikaanse radiostasie gereël en aan die einde van die drie maande het hy Kilpatrick as ’n valse profeet gemerk.

Terwyl ek nie nou Hank Hanegraaff aanbeveel nie, was hy reg met betrekking tot hierdie situasie en aan die einde van die drie maande het John Kilpatrick, die leier van Pensacola, van ’n dak afgeval en sy beken been gebreek en in wielstoel beland. Die enigste persoon met wie God gedeel het was Kilpatrick en nou gaan die vroue van Pensacola na Kevin Conner se plek. Wat verwag jy?

Jesus antwoord: Ek is nie van die duiwel besete nie; maar Ek eer my Vader, en julle doen My oneer aan. En Ek soek nie my eer nie; daar is Een wat dit soek en wat oordeel. Voorwaar, voorwaar (Hier is dit weer) Ek sê vir julle, as iemand my woord bewaar, sal hy die dood in der ewigheid nie sien nie.” (49-51)

Weereens, dit is nou, aaneenlopend aktief. Dit beteken nie jy sal nie doodgaan nie, dit beteken die dood is nie ’n permanente aaneenlopende toestand nie as gevolg van die opstanding.

    “Toe sê die Jode (Judeërs) vir Hom: Nou weet ons dat U van die duiwel besete is. Abraham het gesterwe en die profete, en U sê: As iemand my woord bewaar, sal hy die dood in der ewigheid nie smaak nie. Is U dan groter as ons vader Abraham wat gesterf het? En die profete het gesterwe. Vir wie gee U Uself uit?  Jesus antwoord: As Ek Myself verheerlik, is my heerlikheid niks nie. Dit is my Vader wat My verheerlik, van wie julle sê dat Hy julle God is. En julle ken Hom nie, maar Ek ken Hom; en as Ek sê dat Ek Hom nie ken nie, sal Ek soos julle 'n leuenaar wees. Maar Ek ken Hom en bewaar sy woord....”  (52-55)

Let op Jesus praat met mense voor in die gemeente, dit is waar jy die bekende godsdienstige leiers van die dag kry, die leuenaars en die misleiers. Dit is wat Jesus gedoen het. Nou, ek is nie soos Jesus nie, maar ek is veronderstel om soos Hy te wees. Ek wil graag soos Hy in regverdigheid en in liefde wees maar ek wil graag ook soos Hy in die waarheid wees.

En julle ken Hom nie, maar Ek ken Hom; en as Ek sê dat Ek Hom nie ken nie, sal Ek soos julle 'n leuenaar wees. Maar Ek ken Hom en bewaar sy woord.  Abraham, julle vader, het hom verheug dat hy my dag sou sien; en hy het dit gesien en het hom verbly.  Toe sê die Jode vir Hom: U is nog nie vyftig jaar oud nie, en het U Abraham gesien? Jesus sê vir hulle: Voorwaar, voorwaar Ek sê julle,--[Hier is dit weer, dit is uitdruklik in die Grieks, in die oorspronklike spreektaal Aramees of in Hebreeus, Ani Hu Ani. Dit is dit! Dit is dit!]-- voordat Abraham was, is Ek. Hulle het toe klippe opgetel om Hom te stenig; maar Jesus het stilletjies uit die tempel gegaan en tussen hulle deurgeloop; en so het Hy vertrek.” (55- 59)

Dit het in die vakansie seisoen tussen die Fees van Tabernakels en Hanukkah gebeur. Hanukkah is die Joodse Fees van Wonderwerke en die Ligte. Direk na Tabernakels, die dag toe dit plaasgevind het, word geken as Simchat Torah, die Heerlikheid van die Torah, wat die klimaks is van die Fees van Tabernakels. Tot vandag toe vat die Ortodokse Jode die Torah rolle en hulle dans daarmee terwyl die mense hulle met rys bestrooi soos met ’n huwelik, omdat die Jode met die Torah getroud is.

Dit is gewoonlik lede van die Joodse gemeenskap wat die meeste bydra tot die saak van die Sinagoge, wat uitgenooi word om met die rolle te dans. Hulle word die HARAN genoem, die bruidegomme. Dit is die enigste tyd gedurende die jaar dat die klein seuntjies wat nog nie bar-mitzwha deurgegaan het nie, wanneer hulle toegelaat word om die seënbede in die sinagoge uit te spreek. Dit is Simchat Torah. Die Jode lees jaarliks die Wet en die Profete en die Ha Torah, ’n verkiesing, ’n jaarlikse liturgiese siklus saam met die gebede boek wat die Siddur genoem word. Die jaarliks siklus begin met Simchat Torah. Hierdie einste dag gaan terug na die Boek Genesis 1:1. Wanneer Jesus die nuwe Wet gee dan het dit te doen met ’n nuwe begin, ’n verlange terug na die begin, die skepping en die nuwe skepping. Die tema van die nuwe begin word baie belangrik.

Simchat Torah is die Joodse Fees van Lig. Twee reuse Menorahs met sewe pype en kandelare (soos wat ons in Openbaring een sien) word vol olie gemaak. Met Hanukkah het dit nege pype en kandelare, maar die normale een in die Tempel het sewe. Hulle was drie en half verdiepings hoog, van uitgeklopte goud, hol in die middel. Dit was in hierdie tyd van die jaar dat die Sanhedrin die kandelare se kanne met olyf olie wat van die Olyfberg af gekom het volgemaak het en die lampe se pitte reg gesny het.

Dit is teen hierdie agtergrond wat Jesus gesê het, “Ek sal lewende water gee.” In vers een kom Hy van die Olyfberg af en sê: “Ek is die lig van die wêreld.” Hy het dit wat in die tempel gedoen was gevat en dit op Hom van toepassing gemaak. Hierdie lampe is simbole van die Woord van God. Jesus sê: “Julle glo nie My Woord nie? Wat is hierdie woorde? “U Woord is lamp vir my voete en ’n lig vir my pad.” (Ps. 119:105)

    Die wyse maagde sal olie in hulle lampe hê. Getroue Christene sal die Skrifte verstaan wanneer Jesus aan die einde in die nag terugkeer. Jesus vat die agtergrond van Simchat Torah en Hy gebruik dit om alles wat hier gebeur te ondersoek en te verklaar. Om te verstaan wat dit is en hoe dit werk moet ons Lev. 23 lees met betrekking tot Simchat Torah. Dit is die laaste dag van die Fees van Tabernakels.

Sewe dae lank moet julle in hutte woon; almal wat in Israel gebore is, moet in hutte woon, sodat julle geslagte kan weet dat Ek die kinders van Israel in hutte laat woon het toe Ek hulle uit Egipteland uitgelei het. Ek is [Daar is dit weer] die HERE julle God. So het Moses dan die feestye van die HERE aan die kinders van Israel bekend gemaak.” (Lev. 23: 42-44)

Kyk na die parallel tussen Levitikus en Johannes. Johannes 8 is Levitikus 24 vervul in Jesus. Ons het die einde van die Hutte Fees aan die einde van Levitikus 23 en die begin van Simchat Torah in Hoofstuk 24. Die Nuwe Testamentiese parallel van Lev. 23 en 24 is die einde van die Hutte Fees in Johannes 7 en dan Simchat Torah in Johannes 8 wanneer hulle terug gaan na Genesis.

En die HERE het met Moses gespreek en gesê: Gee bevel aan die kinders van Israel dat hulle vir jou suiwer, uitgestampte olyfolie vir die kandelaar moet bring, om gedurigdeur 'n brandende lamp te hê.” (Lev. 24:1-2).

Die Leviete het die olyf olie van die Olyfberg af in die Tempel gebring om die lampe vol te maak. In Joh. 8:1 kom Jesus, die Lig van die wêreld, van die Olyfberg af. Hy is die Lig van die wêreld. Hy sal die Skrifte verklaar. Die Liviete het baie seker gemaak van die lampe en hoe om dit fisies vol te maak. Jesus het gepraat oor wat dit geestelik beteken.

“Aäron moet dit buitekant die voorhangsel van die Getuienis, in die tent van samekoms, regmaak om te brand van die aand tot die môre voor die aangesig van die HERE, gedurigdeur. Dit is 'n ewige insetting vir julle geslagte. Hy moet op die rein kandelaar die lampe regmaak om te brand voor die aangesig van die HERE, gedurigdeur.” (Lev. 24: 3-4)

In die Midde-Ooste van ouds, om die maksimum hoeveelheid son in ’n kamer te kon kry, het hulle gebruik gemaak van ’n konveks (konkaaf) argitektoniese ontwerp. Die vensters was buite wyd met ’n hoek vermindering na binne, ’n tregter effek wat die sonskyn na binne laat skyn met ’n kollig effek wat die kamer verlig. Met die Tempel struktuur was dit andersom, die lig het van binne na buite geskyn. So, die lig van die Torah het uitgeskyn oor Jerusalem. Die lampe verteenwoordig die Woord van God, so hulle moes dag en nag gebrand het sodat die lig altyd uit die tempel kon skyn. Sy Woord is die Lamp wat altyd uit skyn oor Sy mense en oor Sy stad.

Jy moet ook fynmeel neem en twaalf koeke daarvan bak, twee tiendes van 'n efa moet elke koek wees; en jy moet hulle in twee stapels neersit, ses in 'n stapel, op die rein tafel voor die aangesig van die HERE. En by elke stapel moet jy suiwer wierook byvoeg, wat vir die brood as gedenkoffer moet dien, as vuuroffer aan die HERE.”  (Lev. 24: 5-7)

Daar is twaalf koeke, een vir elke stam. Die graan kom eerste. En net wanneer jy die graan het, kan jy die reukwerk kry. In Openbaring sien ons wierook verteenwoordig die gebede van die heiliges. Dit is ons gebede en aanbidding. Letop, die graan kom eerste, daar moet olie in die lamp wees. Die verligting van die Heilige Gees deur die Skrifte en die graan moet daar wees en dan en net dan kan daar aanbidding wees!

Daar is geen doksologie (’n liturgiese formule om God te prys ) sonder teologie nie. Met ander woorde, as die leer nie reg is nie dan is daar geen aanvaarbare aanbidding nie. Die Vader wil in Gees en Waarheid aanbid word. As jy nie die waarheid het nie dan is die gees verkeerd. Dit gebeur by die Joodse Fees van die Bybel, die Huttefees opgevolg deur die Simchat Torah.

    In Nehemia 8:1, met Fees van Tabernakels, vloei daar lewende water. Ezra die skrywer staan op, die boek word oopgemaak en in vers 8, die manne en Ezra en die Liviete vertaal die Wet vir die mense.

Na hulle gevangeneming deur Babilon het baie min Jode nog Hebreeus geken, hulle het Aramees geken daarom word hulle weer gevoed in die oorspronklike taal en betekenis van die Skrifte. Die klem is op die oorspronklike tale- Hebreeus, Grieks en Aramees. Dit is baie meer belangriker as enige vertaling. God het Sy Woord deur hierdie tale gebring en die prioriteit van die oorspronklike tale kom eerste wanneer die Skrifte ondersoek en verklaar word.

Daar is King James alleen fanatieke wat ’n sewentiende-eeuse Bybelse uitgawe en vertaling verhoog bo die oorspronklike Skrifte. Daar is mens in hierdie land wat deur hierdie identiteit beweging beïnvloed word soos neo-Nazis soos Wendy Howard en Wendy Booster van die Goue Kus. Mense wat ’n vertaling verhoog bo die oorspronklike Skrifte.

In Nehemiah 8 het hulle die oorspronklike betekenis in die oorspronklike tale ondersoek. Let op, in vers 3 het hulle ’n hele dag Bybelstudie gedoen, van vroeg die oggend af tot vroeg oggend die volgende dag tot die middag. Die mense het vir ure lank Bybelstudie gedoen en dan, en net dan het die mense opgestaan en met hande omhoog  “Amen- Amen” gesê. En hulle het hulle neergebuig en aanbid.

Eers vloei die lewende water, die Woord van God is gepreek en uitgelê, dan, toe die mense verstaan het wat God wil hê, het hulle Hom in Gees en Waarheid aanbid. Dit is een van die redes waarom daar na dertig jaar geen herlewing in die Charismatiese beweging was nie. Wat duidelik is, is dat dit die New Age beweging is wat die samelewing verander het en nie die Charismatiese beweging nie. Die New Age en die Charismatiese beweging het dieselfde tyd in die laat 1960 begin toe die Maharishi Mahesh Yogi na Engeland toe gekom het, na die Beatles, die Rolling Stones en Hollywood film sterre.

Beide bewegings het verklaar dat hulle die Westerse samelewing geestelik gaan verander. Wel, na dertig jaar, wie van hulle het dit gedoen? Het die Charismatiese beweging dit meer Christelik gemaak of het die New Age beweging dit meer New Age gemaak? Die New Age beweging het.

Die Charismatiese beweging het skitterend gefaal in hulle poging om die samelewing te verander. Dit het nie die kerk verander nie, en een van die groot redes waarom dit so totaal gefaal het, was omdat dit gedraai het om ’n ondervinding teologie. Dit was nie gebaseer op die Bybel nie. Met ’n ware beweging van God het die Jode die Skrifte ondersoek en eers dan was daar aanbidding. Die Charismatiese beweging sê: “Wie het dit nodig? Ons sal net aanbid.”

So, as jy ’n Alpha kursus handboek het, brand dit! Jesus het nie gesê gaan maak bekeerlinge nie, Hy het gesê gaan maak dissipels. Alpha is onbybels, Alpha, onderandere is nemosentries, dit is gebaseer op die Heilige Gees. Ons geloof egter is gebaseer op Christus, dit is Christosentries. In Johannes 14 en 16 lei die Heilige Gees mense Christus en nooit na Homself nie. Hy sal altyd Jesus verheerlik. Al hierdie dinge soos “Good morning Holy Spirit, come Holy Spirit, we worship you.” “Kom o’ skepper Gees”- Is onbybels. Aanbid ons die Heilige Gees? Hoe doen ons dit? In die konteks van die Drie-Eenheid van God, ja, maar nie in een plek word Hy ooit alleen buite die Drie-Eenheid aanbid nie. Dit is ‘n bewys dat dit nie God se Gees is nie. In die ou Pinkster het die Heilige Gees mense altyd na Jesus toe gelei en nie na Homself nie. Ou Pinkster het koortjies gesing soos: “Gee my olie in my lamp, hou dit brandend.” Hulle was lief vir die Bybel. Vandag hoor ons dinge soos. “Ons het nie die Bybel nodig nie, net ondervinding.” Dit is New Age, dit is nie Christenskap nie. ‘n Groot gedeelte van die Pinkster beweging van vandag is teologies en filosofies New Age, onchristelik, en ek is Pinkster. Na dertig jaar het die Pinkster beweging gefaal omdat daar geen ware aanbidding is nie. Wat ons vandag sien is aanbidding van aanbidding, aanbidding van ondervinding.

    Die doel van Alpha, volgens Nicky Gumbel, was dinge soos Heilige Gees naweke om mense na die Toronto Blessing toe te lei. Niks daarvan is Bybels nie. Weereens, Jesus het nie gesê gaan maak bekeerlinge nie. Hulle sê: “O’ so baie mense is gered!” Gered in wat? Die Fariseërs het bekeerlinge gemaak wat tweekeer meer seuns van die Hel was.

In Engeland, die oorsprong van Alpha was sowat twee honderd mense wat die Alpha kursus gedoen het ondervra en net vier van hulle kon die Evangelie verklaar, en heel waarskynlik was hulle gered voordat hulle die kursus gedoen het. Weereens, as jy hierdie kursus het, brand dit. Weereens, daar is geen doksologie sonder teologie nie. Daar kan nie ware aanbidding wees sonder die regte leer nie. Die Charismatiese beweging is in baie gevalle ’n hoop strooi, nie Charisma, die gawes nie, maar die beweging het skandelik gefaal. Mense is gered maar in wat? ’n Sirkus?

In die Bybel, die eerste ding wat gebeur is die lampe word vol olie gemaak. Die graan was daar, en net nadat die graan daar was, was daar reukwerk. Dit is wat Jesus verduidelik. In Lev. 24:10 gebeur daar iets. Daar is ’n radikale skuif in die literêre genre. Dit beweeg weg van ’n rituele voorskrif na ’n vertelling na ’n storie van ’n lasteraar met ’n valse vader. Wat gebeur in Joh. 8? Jesus praat van lasteraars met ’n valse vader. Hierdie einste teks, Lev. 24 is wat die Jode gelees het met betrekking tot hierdie feesdae, maar hulle het nie verstaan wat hulle gelees het nie.

En die seun van 'n Israelitiese vrou maar hy was die seun van 'n Egiptiese man het uitgegaan tussen die kinders van Israel in; en die seun van die Israelitiese vrou en 'n Israelitiese man het met mekaar geveg in die laer. Toe het die seun van die Israelitiese vrou die NAAM [YHWH, EK IS] gelaster en gevloek. Daarom het hulle hom na Moses gebring. (En die naam van sy moeder was Sélomit, die dogter van Dibri, van die stam van Dan.) En hulle het hom in die gevangenis gesit, dat hulle 'n beslissing kon verkry volgens die uitspraak van die HERE. En die HERE het met Moses gespreek en gesê: Bring die vloeker buitekant die laer uit, en almal wat dit gehoor het, moet hulle hande op sy hoof lê; dan moet die hele vergadering hom stenig. En met die kinders van Israel moet jy spreek en sê: As iemand sy God vloek, sal hy sy sonde dra.” (Lev. 24:10-15)

Kyk na Johannes 8 in die lig van wat gebeur in Simchat Torah. Dieselfde elemente is daar. In Lev. 23 en in Joh. 8 is daardie die lampe en olyf olie, shemen Zayit, en Jesus gaan na die Olyfberg waar hulle die olyf olie kry.

Daar is ’n verhaal oor ’n steniging. Daar was iemand wat antropologies ’n Jood was maar vaderlik het hy die verkeerde vader gehad. In Johannes 8 sê Jesus vir die Jode Hy weet hulle is Abraham se kinders, maar God is nie hulle Vader nie. Simchat Torah in Lev. 24 en Joh. 8 is op dieselfde dag van die Hebreeuse kalender.

(Dit is iets wat jy nie in kommentare van mense sal lees nie wat dink dat Christelikheid ’n Griekse of ’n Hellenistiese godsdiens is.) Kyk na Joh. 8 in die lig van die Simchat Torah. Dieselfde dag wat hulle die olyf olie van die Olyfberg af gebring het vir die lampe het Jesus van die Olyberg afgekom en verkondig dat Hy die Lig is.

‘n Vrou word in owerspel betrap. In die algemeen het die Jode mense gestenig vir baie soorte misdade en soms was hulle gebrand of met ’n swaard doodgemaak maar in die algemeen was mense gestenig vir ernstige misdade. Hoekom? Wat sê Paulus in 1 Kor. 3? Die Wet van Moses was die Wet van die dood wat op klippe gegraveer was. Dit is ’n midrash illustrasie. Die Wet wys vir ons dat ons veroordeel is. Steniging wys vir ons dat ons deur die Wet veroordeel staan. Die hele doel van die Wet is om vir ons te wys dat ons gevalle is. Ons is veroordeel en ons het ’n Redder nodig en ons kan nie die Torah onderhou nie. Volgens die voorbeeld van die Jode is dit duidelik dat ons nie God se Wet kan onderhou nie. Die Jode stel vir ons ’n voorbeeld van die menslike dilemma. God het ’n standaard wat ons nie kan onderhou nie en ons het iemand nodig wat dit vir ons kan vervul en onderhou. Ons het ’n Redder nodig. Die Jode is ’n voorbeeld hiervan, die steniging. Maar nou met ’n nuwe begin sal genade oor guns triomfeer.

In die Griekse teks is dit wat Jesus met Sy Vinger geskryf het belangrik. “Jy mag nie egbreek nie”- is een van die Tien Gebooie, die dekaloog. Die hele Torah is gebaseer op die Ou Testament, en die Nuwe Testament is gebaseer op die ou Testament. Die Nuwe Testament is eenvoudig die Messiaanse vervulling van die Wet en Profete. Daar is niks in die Nuwe Testament wat nie in die Ou Testament is nie behalwe die Nuwe Verbond, maar die leer en die lering is daar. Weereens, die Nuwe Testament is ’n Messiaanse vervulling van die Wet en die profete. Maar die Wet en Profete is gebaseer op die Tien Gebooie, die Dekaloog. Al die ander Skrifte is deur God en deur mense onder die inspirasie van God geskryf behalwe die Tien Gebooie. God het dit met Sy eie vinger geskryf. Dit was Skrifte wat nie deur God geïnspireer was nie omdat dit eenvoudig die Woord van God is; God het niemand geïnspireer om dit te skryf nie.

So, omdat Jesus met Sy vinger geskryf het, het Hy Homself bekend gemaak as die EK IS. “Ek het die Torah gegee.” Dit is die Simchat Torah, die vreugde van die Torah? Jesus wys vir hulle wat die vreugde van die Torah is. Die Wet sê ons is vervloek, maar die werklike vreugde van die Torah is dat Hy wat die Torah gegee het is hier om ons te red. Dit is dieselfde as die Blou Wette wat ons in die Verenigde State het. ’n Blou Wet word normaalweg nie afgedwing nie. Die Jode sou normaalweg nie die vrou vir egbreek gestenig het nie.

Islam sal dit nog onder die Sharia wet doen, maar die mans kom normaalweg weg daarmee en vernaamlik as hulle met die Huis van die Saud in Saudi Arabia verbind word, maar die vroue sal hulle stenig.

Tot met die tweede tempel tydperk het die Jode nie normaalweg owerspelige vroue gestenig nie, maar die wet was nog steeds op die boeke. Hulle het net van die vrou ’n sondebok gemaak. Haar aanklaers was self hoereerders, maar wat hulle eintlik wou gedoen het is, hulle wou die vrou gebruik het om Jesus in hande te kry. Sy wat geweet het dat sy skuldig was het genade ontvang, maar kyk wat sê Jesus vir haar, “Sondig nie meer nie.”

Die Hebreeuse woord vir bekering is teshuva, letterlik om weg te draai van sonde af, Jesus sê vir haar “sondig nie meer nie.” Jesus het nie gekom om te oordeel nie, sy was alreeds veroordeel. Die teks sê nie sy was nie ’n sondaar nie, Jesus sê vir haar om op te hou sondig op die selfde wyse as in Johannes 5, Jesus veroordeel die sonde en nie die sondaar nie, maar Hy sê vir haar om op te hou daarmee.

Mense moet tot redding kom en ophou met alkohol, rook, dobbel en rond slaap! Maar vandag bestaan heiligheid nie meer nie, en ek praat nie van wettisme nie, ek praat van heiligheid. Jesus begin skryf, onthou jy het twee getuies nodig en Hy gebruik geregtelike taal en Hy het die getuies van twee. “Waar is julle getuienisse?”  Maar die twee getuies kan nie self skuldig wees aan dieselfde dinge nie en Jesus begin skryf en die vrou se aanklaers begin een vir een wegloop. Hoekom? Die Sanhedrin moes dadelik geweet het wat aangaan. Kyk na Jeremia 17:13:

o HERE, Verwagting van Israel! almal wat U verlaat, sal beskaamd staan; wie van My afwyk, sal op die aarde geskryf word; want hulle het die HERE, die fontein van lewende water, verlaat.”  Johannes 4 sê- “Ek sal vir jou lewende water gee,” en Johannes 7, gedurende die Fees van Tabernakels—Ek sal vir jou lewende  water gee.”

Wie is die Fontein van Lewende Water”- Jesus, die Here. Die name van hulle wat Hom afgewys het sal neergeskryf word. Jesus was besig om hulle name neer te skryf. In Openbaring, is daar aardbewoners en hemel bewoners. “Wee die bewoners van die aarde.” Of jou naam is in die Boek van die Lewe, in die hemel, óf jou naam is op die aarde geskryf. Hulle wie se name op die aarde geskryf was, was so bevrees dat hulle van hom af weggeloop het. Hulle het die Fontein van die Lewende Water verwerp. (Jerm. 17)

    Die grootste misleiding wat die duiwel in die kerk ingebring het is die voorspoed geloof en die Koninkryk Nou bewegings. Beide van hulle leer Christene om op die tydelike wêreld te vertrou. Die Koninkryk Nou leer mense om hulle hoop op hierdie tydelike wêreld te stel, hulle sê dit is ons huis. Hulle probeer om jou naam op die aarde geskryf te kry. In die Millennium sal die sagmoediges die aarde beërwe, maar die Koninkryk Nou mense glo nie aan ’n Millennium nie. Hulle dink ons lewe alreeds in die Millennium. Wel, as Satan alreeds gebind is, wie maak hom kort- kort los?

In Johannes 8, die vrou se aanklaers loop weg. Dan die argument. Wie het die regte vader? Wie het die verkeerde vader? In Lev. 24, hulle was Jode, maar die lasteraar het die verkeerde vader. In Joh. 8, Abraham is nie hulle vader nie, hulle vader is die duiwel. Die lasteraar in Levitikus met die Egiptiese vader is dieselfde. Sy vader is die duiwel. Hy laster die Groot EK IS, die Naam. Met die vrou wat gevang is in owerspel het Jesus en die vrou ’n boeteprys gehad. By haar was die wil tot bekering, sy het weggedraai van sonde af. Vir haar, die owerspelige, was daar vergifnis en dit is die vreugde van die Torah. Dit is die Simchat, wat “vreugde” beteken- die vreugde van die Torah.

Ek het meer hoop vir prostitute as vir sommige van ons vername predikers. Ek verwag dat die prostitute en die koppelaars voor sommige van hierdie mense in die hemel gaan wees omdat prostitute en koppelaars nie ou dames se pensioen geld vat en hulle onder skuldlas van vervloeking plaas omdat hulle ’n siekte toestand het nie. Hulle het tenminste nie die Evangelie verdraai om werklose en arm mense uit te buit nie. Ek verwag dat ’n prostituut of ’n koppelaar of ’n homoseksueel eerder tot bekering sal kom en Jesus aanvaar as sommige van hierdie hoofstroom “Christen” leiers in vandag se denominasies. Dit is baie jammer om dit te sê, maar ek glo dit is wat dit is. Dit gebeur hier en dit gebeur nou. Daar is hoop vir ’n vrou wat in owerspel betrap word. “Sondig nie meer nie.” Sy het Jesus ontmoet en sy het die vreugde van die Torah.

Jesus het haar nie veroordeel nie, sy was alreeds veroordeel. Die manne wat gedink het hulle is die uitverkore heiliges het ’n valse vader gehad. Dit is die mense wat deur Jesus onder ’n veroordeling geplaas is omdat hulle Hom onder ’n veroordeling wou plaas.

Nou raak dit baie interessant. Ons beweeg nou na die Fees van Tabernakels. In die verhaal van Daniël die profeet profeteer Daniël wat met Antiochus Epiphanes en die Makkabeërs gaan gebeur. Antiochus is ’n hoof tipe van die Antichris wat ’n vark in die tempel voor die beeld van Zeus, die Griekse god geslag het en aan wie Antiochus sy eie kenmerke gegee het.

Die klippe van die altaar, wat ons in Hebreeus die mesabeach noem, was heilig. Die Jode kon nie die klippe weggooi nie en hulle kon ook nie meer daarop offer nie omdat die klippe met bloed van ’n onrein dier verontreinig was, dit sou ’n offer aan ’n ander god wees.

Vir die Jode is alle ander gode duiwels. Moses praat van shedim. In Korinte praat Paulus van demone-demonoid (in Grieks). Hari Krishna is a demoon. Shiva en Krishna is duiwels. So, die Jode het nie geweet wat om met die klippe te maak nie. Hanukkah is oppad en die klippe is in die Pilaargang van Salomo gestoor. Die Jode het geglo dat die Messias met Hanukkah sal kom en vir hulle sal sê wat om met die klippe te doen. Hulle kon dit nie weggooi nie omdat hulle heilig was, maar hulle kon dit ook nie meer gebruik nie omdat dit verontreinig was. Hulle moes ’n ander altaar bou. So, die klippe was in die Tempel bewaar terwyl hulle op die Messias gewag het.

 

Hanukkah begin. Hierdie gebeurtenis kom tot ’n einde in Joh. 10:31. Hulle wag op die Messias, maar toe die Messias gekom het, het hulle dieselfde klippe gevat om Hom te stenig. Die vrou wat in owerspel betrap is ontvang ’n Nuwe begin. Jeremia sê die Messias gaan ’n Nuwe Testament- ’n nuwe Verbond gee. Hy het die Torah gegee wat sê die vrou is veroordeel. Dit is waarom hulle haar wou stenig. Die Torah was op klippe gegraveer, die Torah veroordeel maar die vreugde van die Torah wys op die Messias wat redding bring.

    As jy nie ’n Christen is nie dan gaan jy baie van hierdie dinge nie verstaan nie, maar dit kan ek vir jou sê, jy is net so skuldig soos daardie vrou wat in owerspel betrap was. Ons almal het gesondig, “almal kom kort aan die heerlikheid van God.” Miskien is jy bewus van hierdie Amerikaanse TV misleiers en jy sê: “Ek kan hulle nie glo nie! En jy is reg. Jy kan nie misleiers soos Benny Hinn of Andrew Evans glo nie. Maar hulle is nie soos Jesus nie, die geding gaan nie oor Christenskap nie, dit gaan oor Jesus Christus. Jy is net so veroordeel as daardie vrou, maar daar is goeie nuus. Daar is Simchat Torah, die vreugde van die Torah. Dieselfde God wat die Torah gegee het is hier om jou te red en te vergewe.

Daar is baie min hoop vir korrupte predikers maar as jy Jesus nie ken nie dan is daar sekerlik hoop vir jou. Hy kan jou sonde vergewe en ook vir jou nou ’n nuwe lewe gee. Hy kan vir jou sê:

Het hulle jou nie veroordeel nie? Ek veroordeel jou ook nie, gaan en sondig nie meer nie.”

Wat Jesus vir haar gedoen het wil Hy ook vir jou doen, dit maak nie saak of jy hoereerder of ’n nikswerd is nie. (Ek was ’n kokaïen verslaafde toe ek in die universiteit was) Dit maak nie saak wat jy is nie, Jesus het vir jou gesterf en daar is vreugde in die Torah! Hy is hier om jou te vergewe, om vir jou ’n nuwe lewe te gee en Hy sal dit doen!

Voorwaar, voorwaar Ek sê vir julle as iemand My Woord bewaar sal hy die dood in die ewighed nie sien nie.”

Hierdie godsdienstige skynheiliges het nie die Woord van die Here bewaar nie en hulle doen dit vandag nog. Mag Hy ons genade gee om Sy Woord te bewaar.

God seën

Jacob Prasch †††

(2013)